O wypaleniu zawodowym w Centrum Konferencynym WPP

Czy zjawisko wypalenia zawodowego może dotyczyć dotyczy wszystkich?

Dr Magdalena Ślazyk-Sobol: Zjawisko wypalenia zawodowego jest zjawiskiem uniwersalnym, dotyczy pracowników bardzo różnorodnych branż zawodowych. Dlatego warto rozmawiać o tym, jakie środki zaradczo-prewencyjne stosować, aby budować bardziej przyjazne, kooperacyjne środowiska pracy, takie, w których podtrzymujemy czy wzmacniamy energię i zaangażowanie pracownika.

Wypalenie zawodowe to nie tylko problem konkretnej jednostki, to również problem dla firmy. Jakie koszty wypalenia zawodowego ponoszą firmy, organizacje?

To chociażby częste absencje i zwolnienia lekarskie pracowników związane z tym, że pracownicy gorzej się czują, słabiej funkcjonują. Zmienia się postawa i zaangażowanie osób, które doświadczają wypalenia zawodowego - bardzo często wykazują obniżoną jakość i wydajność w pracy, zaczynają popełniać więcej błędów, dopuszczają się większej szkodowości czy zachowań kontrproduktywnych w pracy. To są też osoby, które zdecydowanie negatywnie oddziaływują na współpracowników, co w konsekwencji prowadzić może do obniżenia jakości współpracy w zespołach. Można również wykazać finansowe konsekwencje ponoszone przez organizację, będące skutkiem wypalenia zawodowego pracowników. Tych kosztów jest bardzo wiele…

Jak firma może przeciwdziałać temu zjawisku?

Jednym z podstawowych czynników jest organizacja procesu pracy w taki sposób, aby pracownicy byli w stanie realizować przydzielone zadania, by były one merytorycznie i kompetencyjnie dopasowane do ich predyspozycji, możliwości, umiejętności. Kolejna sprawa to budowanie klimatu organizacyjnego, który byłby oparty o kreowanie systemu nagród, o system pewnego uznania, doceniania pracownika, czyli takiego systemu budowania motywacji wewnętrznej. Ważne jest też budowanie kultury organizacyjnej, która wykazuje jasno i zrozumiale, co jest naszą normą, wartością. Myślę, że również stawianie na współpracę, czyli dbałość o to, żeby ludzie czuli się zintegrowani, żeby chcieli wspólnie wykonywać zadania.

Kiedy można podejrzewać, że dotyka nas wypalenie zawodowe?

Kiedy pojawiają się wyraźne symptomy takie jak bardzo silne wyczerpanie emocjonalne, fizyczne i psychiczne, które wiąże się z doświadczaniem pewnego rozchwiania emocjonalnego, spadkiem energii, stanami depresyjnymi, kiedy nasze ciało odmawia posłuszeństwa, kiedy dostrzegamy u siebie obniżoną odporność. Pojawiają się wówczas negatywne konsekwencje zdrowotne, których nie da się uzasadnić żadnymi wydarzeniami z naszego życia prywatnego. Kiedy zauważamy, że zmienił się nasz stosunek do otoczenia organizacyjnego, czyli do współpracowników, do naszych podopiecznych, klientów, pacjentów… Kiedy stajemy się osobami cynicznymi, zdystansowanymi, chłodnymi, kiedy otoczenie organizacyjne zdecydowanie wywołuje w nas wzrost agresji, wzrost zachowań kontrproduktywnych, kiedy doświadczamy silnego spadku poczucia własnej  skuteczności zawodowej. Kiedy odczuwamy, że ta praca nie przynosi nam żadnej satysfakcji a wręcz odwrotnie, jest dla nas pewnym obciążeniem emocjonalnym, czujemy się źle w pracy, zauważamy, że nie ma żadnych pozytywnych konsekwencji naszej efektywności zawodowej. Krótko mówiąc – wtedy, kiedy te wszystkie koszty zdrowotne, emocjonalne, somatyczne, fizyczne stają się tak duże, że nie jesteśmy w stanie normalnie funkcjonować.

Zaskoczyło mnie wymienione przez Panią w kontekście wypalenia zawodowego pojęcie cynizmu.

Cynizm jest przez teoretyków nazywany depersonalizacją - jest to taki etap wypalenia, kiedy zmienia się nasz stosunek do otoczenia społecznego, kiedy zaczynamy inaczej reagować w interakcji z drugim człowiekiem. Nazywany jest kolejnym etapem  wypalenia, po wyczerpaniu emocjonalnym, i oznacza, że jako ludzie zmieniamy się - w kontekście współpracy i zachowań społecznych. Pojawia się w nas większa nieufność, dystans, podejrzliwość, wrogość, często też agresja, związana z otoczeniem, czyli klientami, kontrahentami, podwładnymi, współpracownikami, kolegami i koleżankami…

Najprostsza recepta w przypadku wypalenia to chyba zmienić pracę. Ale nie zawsze jest to możliwe – co wtedy?

Jeśli źle się czuję w pracy, jeśli uważam, że to się wiąże z poważnymi konsekwencjami dla mojego życia, zdrowia, dla mojej sytuacji prywatnej, rodzinnej, to rzeczywiście najłatwiej byłoby powiedzieć - zmieniam pracę. Myślę jednak, że kiedy dopadają nas tego typu problemy, przede wszystkim warto szukać wsparcia społecznego (jeśli takiego wsparcia nie znajdujemy w osobach najbliższych), albo gdy sytuacja jest już naprawdę poważna, gdy stan wypalenia ma tendencję pogłębiającą się - warto szukać pomocy u specjalistów; psychologów, terapeutów.

No i chyba nie podporządkowywać całego życia pracy – ona nie powinna być dla nas wszystkim…

Tak,  zdecydowanie. Chodzi o profilaktykę wypalenia, czyli dbałość o higienę psychiczną, o styl życia w myśl idei work-life balance, czyli umiejętność oddzielania tego co zawodowe, od tego co jest naszym życiem osobistym, prywatnym. Trzeba rozwijać sferę życia poza pracą, czy to poprzez jakieś czy hobby czy możliwości odreagowania naszej pracy w innych okolicznościach. Trzeba budować sobie jakieś zaplecze poza byciem w pracy wyznaczonych godzinach.

Czy z wypalenia zawodowego można odrodzić się?

Jak najbardziej. To jest dynamicznie zmieniający się proces; to oznacza, że ma następujące po sobie pewne symptomy, ale też, że można osłabić konsekwencje tych symptomów. Np. chociażby dzięki strategiom, o których wcześniej wspomniałam. Należy pamiętać, że proces wypalenia zawodowego to nie jest prosta droga donikąd, że to nie jest jakaś nieodwracalna historia. Dlatego  tym bardziej warto szukać pomocy, wsparcia, żeby przeciwdziałać wypaleniu, by mu zapobiegać.

Dziękuję za rozmowę. 

komentarze